In tijden van psychiatrische hulpverlening en begeleiding werd er vaak gesproken over zinvolle dagbesteding. Het kwam terug in intakeverslagen en rapportages; mevrouw heeft zinvolle dagbesteding in de vorm van vrijwilligerswerk. Vaker ook in voorwaarden: Je kan hier alleen wonen/ in behandeling als je daginvulling hebt in de vorm van studie of (vrijwilligers)werk. Meestal is het idee daarachter dat je een plek hebt waar je mensen ontmoet en het geleerde in praktijk kunt brengen. Ik ben jarenlang zo gericht geweest op het opbouwen van een weekritme met activiteiten dat ik het verleerd was om alleen te zijn. Tijdens de jaren van traumatherapie heb ik een groot deel van al die activiteit gestopt. Ik had één sessie in de week, maar mijn therapeut merkte terecht op dat traumatherapie een fulltime baan is. Ik moest weer leren om alleen te zijn en dat wat zich aandient in mijn binnenwereld alle tijd en ruimte te geven. Dat ik dat geleerd heb, komt me nu goed van pas. Al is de schakel van ‘kunnen rommelen rond huis’ naar ‘langdurig liggend op de bank’ nog wel een pittige. Er sluipt dan toch weer een gedachte in mijn hoofd dat ‘mevrouw geen zinvolle invulling meer heeft.’ Het zit ‘em voor mij in het woordje ‘zinvol’. Heeft het leven, of laten we het klein houden, de dag geen zin als je niets nuttigs doet? Op de bank liggen lezen zou vroeger niet door de keuring zijn gekomen als zinvolle dagbesteding. Toch kan ik nu oprecht genieten van een goed verhaal en ben ik blij dat ik de dag geleefd heb. Eerlijk gezegd vind ik het een hele zoektocht om mijn leven als zinvol te ervaren nu ik drie maanden met kwakkelkanker op de bank hang. Zonder behandeling, want als ik nu behandeling zou krijgen, deed ik er tenminste nog iets aan. Er waren een aantal weken die ik vulde met series kijken en spelletjes op mijn telefoon. Uiteindelijk deed dat mijn stemming geen goed. Ik ben op zoek gegaan naar manieren om de tijd door te brengen die misschien niet perse zinnig of nuttig zijn, maar wel van waarde. Ik ben op zoek naar waardevolle daginvulling, met die benaming kan ik beter uit de voeten.  

Hieronder een aantal van mijn nieuwe waardevolle dagdoorkomerijen:

• Kinderboeken of ‘young adult’- boeken lezen. Voor ingewikkelder literatuur heb ik geen concentratie. Ik ben lid van de bibliotheek en er is zoveel wat ik nog niet gelezen heb. Al is het herlezen van de lemniscaatboeken uit mijn jeugd ook leuk om te doen. Ik ontdek nieuwe genres die ik leuk vind. De hele grijze jager serie heb ik verslonden. Eens in de zoveel tijd lees ik de Narnia serie van CS Lewis opnieuw.

• Liggend op bed of hangend op de bank is het zo verleidelijk om mijn telefoon erbij te pakken. Ik schrok laatst van mijn schermtijd. Daarmee doe ik niet onder voor de gemiddelde tiener. Mezelf dit verbieden werkt tot nog toe niet echt. Daarom ben ik op zoek gegaan naar dingen die ik ook op mijn telefoon kan doen, maar die minder vermoeiend zijn dan spelletjes en social media. Zo ben ik op een nieuwe hobby gekomen: vogelgeluiden leren. Ik ben begonnen met het leren van de geluiden van vogels die ik heel graag wil zien. Het werpt al z’n vruchten af. Ik zie bijvoorbeeld steeds vaker de ijsvogel omdat ik nu z’n roep herken. Als ik dat hoor, is het een kwestie van stilzitten en wachten. Ook de groene specht heb ik in mijn eigen woonwijkje ontdekt, omdat ik z’n lachende geluid herkende.

• Iets anders waarbij ik mijn telefoon gebruik zonder dat het felle licht me teveel prikkelt: ik neem ideeen voor blogs op als spraakbericht. Zo kan ik ze later als ik me beter voel uittypen en vast alvast voor een aantal weken klaarzetten de websites. Het rijke aanbod aan podcasts ben ik ook aan het ontdekken, al zit daar ook een valkuil in. Als ik er teveel achter elkaar luister wen ik aan het geklets van iemand anders en komt de stilte daarna weer zo hard binnen.

• Een tijd geleden, toen ik mijmerde over zingeving en zin in het leven heb ik me verdiept in levenswaarden. Ik kwam er door de kaartjes van ‘het waardenspel’ achter dat ‘betekenis geven’, ‘verbondenheid’ en ‘schoonheid’ mijn belangrijkste waarden zijn. Schoonheid gaat voor mij over mooie dingen zien en maken. Tijdens een ziekteperiode met veel liggen, is dat nog best even zoeken hoe ik dat dichterbij kan halen. Tot na weken van regen en grijze dagen de zon ineens begon te schijnen. De muur achter mijn bank is leeg en wit. De zon zorgde voor een prachtige voorstelling van schaduwen van mijn planten. Steeds als ik dat weer zie, maak ik een foto. De planten zijn altijd hetzelfde, maar de weerkaatsing op de muur niet door het veranderende licht. Een glas thee in de zon verandert ook in een kunstwerkje.

• Wandelen door mijn hoofd. Dat vind ik verreweg het fijnste om te doen. Een aantal jaar geleden heb ik een evenwichtsvirus gehad. Toen lag ik een paar weken plat met mijn ogen dicht. Van alles behalve dat werd ik hondsberoerd. Als ik stillag voelde ik me prima. Ik ben toen boswandelingen gaan maken in gedachten. Niet zomaar een bos voorstellen, maar in gedachten gaan naar een bos waar ik alle paadjes ken. En dan mentaal de route lopen en het veranderende landschap voor me zien. Sindsdien maak ik bewust mentale foto’s als ik op een mooie plek ben. Onlangs was ik op vakantie aan zee en ik nam iedere dag dezelfde route. Ik nam de verschillen in daglicht en het weer in me op. Nu doe ik regelmatig mentale strandwandelingen, dan neem ik de gedachtenauto van het vakantiepark naar het strand en nadat ik geparkeerd heb, zie ik hoe Rollo uit de auto springt en als een malle de strandafgang naar het strand neemt, om daar een paar keer te graven, zich om te keren en weer naar boven te rennen om mij op te halen. En dan gaan we lopen, in de storm, in de nacht, langs de vissers op een windstille dag of tijdens de zonsondergang. Net waar ik zin in heb. Inmiddels heb ik in mijn mentale bibliotheek een paar boswandelingen, de zee en mijn moestuin. Op momenten dat ik goed genoeg ben, maak ik weer een nieuwe aan door een mooie route een paar keer heel aandachtig te lopen.

Nog even terugkomend op de woorden ‘zinvol’ en ‘waardevol’. Zinvol heeft voor mij de betekenis gekregen van ‘nuttig’. Dit komt doordat er in de psychiatrie de nadruk werd gelegd op meedoen in de maatschappij. Zinvol werd een synoniem voor werk, opleiding, vrijwilligerswerk of georganiseerde dagbesteding. In de wereld van de palliatieve zorg lijkt zinvol een hele andere betekenis te hebben. Veel meer gericht op kwaliteit van leven. Tijd doorbrengen met naasten, hobbies uitvoeren, genieten van de dagelijkse dingen. Die denkomslag ben ik volop aan het maken. Van zinvol als nuttig, naar zinvol als ruimte voor zintuigen en dingen doen waar ik zin in heb.