Ruim tien jaar geleden:

Ik zit voor de allereerste keer op de opname acute psychiatrie. Alles is nieuw: de ruimtes, de regels en gewoonten. Ik kan nu net de route van mijn kamer naar de huiskamer vinden. Ik zit wat onwennig op de hufterproof banken met een kopje thee in mijn handen. Er is afgesproken dat ik iedere dag even een gesprekje heb met de verpleging.  Nu eerst nog koffietijd. Terwijl ik in mijn thee blaas om sneller weer naar mijn kamer te verdwijnen, neem ik de gezichten van mijn nieuwe huisgenoten in me op. De verpleegkundige kan ik herkennen aan haar badge. “Zo Roos, zullen wij dan zo eens gaan zitten.” Ik reageer verbaasd:  “Maar ik zit toch al?” Later lees ik in mijn rapportage dat ik op dag 1 al probeerde bijdehand te zijn.

April 2021:

Ik heb een afspraak bij de chirurg voor het biopt. Toen ik gebeld werd door de assistente over de afspraak, heb ik gevraagd of het een onderzoek was of alleen een gesprek. Het is alleen een gesprek. De chirurg haalt me uit de wachtkamer en loopt voor me uit de gespreksruimte in. Ze kijkt om zich heen en mompelt: “Wacht even, hier staat geen behandeltafel, ik vraag even of er een andere kamer is.” Even later is ze terug en gaat me voor naar een andere ruimte. Er staat zo’n onderzoeksbank met van dat witte papier erover heen. Ze trekt handschoenen aan en zegt: “Kom maar even liggen, dan ga ik je klieren voelen.” Even later worden alle klieren van hals tot lies bevoeld. Blijkbaar is in het ziekenhuis alles wat zonder apparaten gaat geen onderzoek maar een gesprek.

Twee gevalletjes van uitspraken en gewoontes die voor het personeel zo van zelfsprekend zijn geworden. Wie voor het eerst in een nieuwe wereld komt, moet zoveel nieuwe indrukken verwerken. Al die eigen woorden en gebruiken vallen op en moeten vertaald worden naar wat je wel kent en begrijpt.

Nog een voorbeeld van een zinnetje waarvan ik pas veel later ontdekte dat er iets anders werd bedoeld dan ik dacht. “We doen eerst een echo, dat is geen belastend onderzoek.” Eenmaal die echo ondergaan begreep ik niets van die zin. Hoe kan je een echo nou niet als belastend ervaren? Van alle onderzoeken die ik heb gehad, staat de echo met stip op nr. 1 van meest lastige onderzoeken. Gevolgd door de voorbereidingskamer van de petscan. Wat is er namelijk aan de hand met echo’s:

1. Het licht is er bijna helemaal uit.
2. Ik moet op mijn rug liggen.
3. Het is vaak in oude bijgebouwen in een grote ruimte met allerlei deuren.
4. De echoscopist kijkt naar een scherm en ziet mij niet.
5. Het allerergste: Ze ziet en weet wat er aan de hand is. Ze is zo dichtbij dat ik haar zou kunnen uithoren en vragen wat ze ziet. En of ze het kan aanwijzen. Maar dat mag niet. Ik moet wachten tot over een week bij de arts. En dat gevoel: zij weet wat ik nog niet mag weten, dat voelt een soort van vernederend. Zo is het vast niet bedoeld, maar zo voel ik me.

Een punctie of operatie daarentegen gaat gepaard met vriendelijke woorden. In contact en met een sfeer van “Dit is naar voor je, maar we doen ons uiterste best voor jou.” En ze weten niets wat ik ook niet weet.

Dus laat nooit meer iemand zeggen dat een echo niet belastend is… Of toch wel. Ik kwam er namelijk, op een onverwacht moment van helder inzicht achter, dat dit misschien wel medisch bedoeld is. Dat belastend wellicht betekent dat mijn lichaam er geen last van heeft. Dat er geen naalden naar binnen gaan. Geen incisies worden gemaakt. Geen radioactief spul wordt ingespoten. Het is een onderzoek met geen medische risico’s en dus niet belastend voor de patiënt. Althans. Niet voor het lichaam van de patiënt.